آيا پختن غذا در ظرف مسي خطرناك است؟ آيا با فوايد و معايب ظروف مسي آشنا هستيد؟ اگر اين‌طور است، چرا مرسوم است كه استفاده از ظروف مسي براي پخت‌وپز بسيار مناسب هستند؟
آيا اين تفكر به‌اشتباه در ميان مردم جاافتاده است؟ پاسخ علمي به اين موضوع چيست؟ در اين مقاله قصد داريم بيشتر از ظروف مسي براي شما بگوييم. همچنين فوايد و معايب پخت‌وپز در ظروف مسي و توصيه‌هاي مفيدي در استفاده ازاين ظروف براي شما بيان كنيم. تا انتهاي اين مقاله با آلميس همراه باشيد.
ظروف مسي
ظرف غذا، يكي از مهم‌ترين وسايلي است كه در خانه براي خوردن و نوشيدن به آن نياز داريم، اما چه باور كنيد چه باور نكنيد، ظروف مسي، داراي فوايد سلامتي براي بدن هستند. در طول دهه‌هاي مختلف، مردم توانستند انواع مختلفي از ظروف را از مواد مختلف توليد كنند. برخي از ظروف غذا وجود دارند كه واقعاً براي سلامتي بدن مفيد هستند.
در مقابل برخي از مواد حاوي مواد شيميايي سمي، جيوه و ساير عناصر مضر براي بدن هستند. ظروف غذا در خوش‌طعم و خوشمزه شدن غذا بسيار اهميت دارند و يكي از مهم‌ترين و مؤثرترين عوامل موفقيت در آشپزي هستند. ظروف مسي از قديم‌الايام تاكنون براي پخت غذا كاربرد داشته‌اند. امروزه نيز استفاده از اين ظروف به علت خواص متعددي كه دارند رواج پيداكرده است.
مس در بدن انسان
به‌طوركلي مس در تمام بدن وجود دارد و اعمال متفاوتي را نيز بر عهده دارد. مس جزئي از آنزيم‌ها است و نشانه‌هاي كمبود مس مربوط به نارسايي‌هاي آنزيمي مي‌شود. مقدار مس در بدن يك فرد سالم بين ۱۰۰ تا ۱۵۰ ميلي‌گرم تخمين زده مي‌شود. مس به‌طور وسيعي در طبيعت پخش و توزيع‌شده است. حتي برنامه‌هاي غذايي فقير و نامناسب نيز، نيازهاي افراد به مس را تأمين مي‌كنند.
مس براي سلامت كلي بدن بسيار ضروري است و فرآيند متابوليك طبيعي در ارتباط با اسيدهاي آمينه و ويتامين‌ها را قادر مي‌سازد. مس سومين ماده معدني در بدن است و تقريباً توسط پروتئين پلاسماي خون با نام سرولوپلاسمين حمل مي‌شود. براي اينكه از مزاياي اين ماده بيشترين استفاده را ببريد بايد آن را در رژيم غذايي روزانه خود بگنجانيد.
فوايد ظروف آشپزي مسي
- نه‌تنها قابلمه‌ها و تابه‌هاي مسي در آشپزخانه جذاب هستند؛ بلكه مس هدايت‌كننده و منتقل‌كننده عالي براي گرما است. براي پخت‌وپز در ميزان بالا، بسيار عالي هستند. آشپزها، اغلب از قابلمه‌ها و ماهيتابه‌هاي مسي را براي تهيه سس‌ها و غذاهايي كه نياز به دماي به‌شدت تحت كنترل دارند، استفاده مي‌كنند.
- علت خوشمزه شدن و خوب جا افتادن غذا در ظروف مسي اين است كه حرارت در ظروف مسي بيش از ساير ظروف فلزي نگهداري و به‌طور يكنواخت توزيع مي‌شود.
- پخت غذا در اين ظروف مي‌تواند كم‌خوني را كم كند؛ زيرا مس از عناصر لازم براي فرآيند خون‌سازي و رفع كم‌خوني است. در دهه پيش مردم كشور ما براي پخت غذا مخصوصاً خورشت و آش از قابلمه‌هاي مسي استفاده مي‌كردند. يك كفگير آهني داشتند به نام حسوم كه موقع پخت غذا دائم درون آن قرار مي‌گرفت و باعث رفع كم‌خوني مي‌گشت.
- يكي از ويژگي‌هاي فلز مس، رسانايي بسيار زياد آن است كه باعث مي‌شود غذا در ظرف مسي خيلي سريع‌تر بپزد. انواع خورشت‌ها در اين ظروف بهتر جا بيافتد، همين‌طور سرخ كردن غذاها در ظرف مسي باعث تردتر شدن آن‌ها مي‌شود.
برخي فوايد ديگر
- كمبود يون مس موجب احساس رخوت و خواب‌آلودگي و كسالت مداوم مي‌شود و سبب مي‌شود كه درد مفاصل داشته باشيم. پخت غذا در ظروف مسي باعث از بين رفتن اين حالات مي‌شود. براي جبران كمبود يون مسي پزشكان توصيه مي‌كنند يك دست بند مسي به دست داشته باشيد.
- پخت غذا در اين ظروف باعث طول عمر مفيد و سلامتي جسمي خانم‌هاي نزديك به دوران عادت ماهيانه مي‌شود.
- در شمال ايران براي جلوگيري از بيماري‌هاي خوني و سرطان خون موقع پخت خورشت (مخصوصاً فسنجان) يك تكه آهن يا نعل وسط خورشت مي‌انداختند تا كاملاً رنگ بگيرد. اين كار باعث آزاد شدن يون‌هاي آهن و سلامتي بدن نيز مي‌شود.
- قابلمه‌ها و تابه‌هاي مسي، معمولاً با قلع يا استيل ضدزنگ پوشانده مي‌شوند. بنابراين مصرف‌كنندگان نياز نيست نگران مسموميت با مس باشند. انتقال گرماي عالي آن، مي‌تواند از طريق پوشش آن محافظت شود.
معايب ظروف مسي
در رابطه با فوايد و معايب ظروف مسي بايد به اين مسئله واقف باشيم كه مصرف غذا در اين ظروف اگر بيش‌ازحد باشد موجب وارد شدن مس به بدن مي‌شود. در درازمدت موجب عوارضي مانند افسردگي، بي‌خوابي، بيش فعالي در كودكان و عوارض ديگر مي‌شود.
از آن‌طرف هم كمبود مس در بدن خود بيماري‌هايي ايجاد مي‌كنند مانند تهي سازي و تخليه اكسيژن در سلول‌ها، كاهش HDLكلسترول، مشكلات پوستي، التهاب قوزك پا، كم‌خوني، كم شدن آنسفالين‌هاي مغزي و توهم‌هاي شنوايي مي‌شود. پس ازآنجايي‌كه هر ماده‌اي مزايا و معايبي دارد؛ در اينجا تعدادي از معايب ظروف مسي كه اغلب در اثر استفاده نادرست و يا بيش‌ازحد به وجود مي‌آيند را بيان مي‌كنيم.
برخي ديگر از معايب ظروف مسي
- اگر مس بيش از نياز بدن وارد بدن شود در كبد رسوب‌كرده و مسموميت ايجاد مي‌كند.
- تجمع مس بيش از حد در بدن موجب بروز تهوع و سردرد مي‌شود.
- مس اگر وارد غذا شود جذب كلسيم و آهن را مختل مي‌كند و ظرف بايد لعاب داشته باشد و ظرف‌هاي قديمي كه لعاب ندارند پخت غذا در آن‌ها صحيح نيست.
- ظروف مسي به دليل آزاد كردن اين عنصر باارزش به غذا باعث تأثير بر عملكرد سيستم مغز و اعصاب و غدد درون‌ريز بدن مي‌شود.
- يكي از مضرات ظروف مسي كه بسيار خطرناك است زود اكسيد شدن آن‌هاست. همچنين ظروف مسي تركيب‌پذيري بالايي با مواد غذايي دارند، بنابراين مي‌توانند باعث مسموميت شما شوند و بايد به‌موقع قلع يا نيكل اندود شود.
- ازآنجايي‌كه فلزات مورداشاره گران‌تر هستند و زمان كار بيشتري مي‌طلبند، گاهي بعضي از سفيدگران به دليل صرفه‌جويي و يا سرعت بخشيدن به پروسه سفيدگري، با مخلوط نمودن سرب با فلزات مورداشاره، خطرات جديد و جدي‌تري را براي افراد فراهم مي‌كنند.